سرطان روده بزرگ(colon cancer):
سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در مردان و دومین سرطان در زنان است و طبق پایگاه داده سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود 1.4 میلیون مورد جدید در سراسر جهان را شامل می شود. سرطان روده بزرگ نوعی سرطان است که از روده بزرگ (کولون) شروع می شود. سرطان روده بزرگ معمولاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد. اغلب سرطان های روده بزرگ به صورت توده های کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) سلولی به نام پولیپ شروع می شود.این پولیپ ها در دیواره داخلی روده بزرگ ایجاد می گردند و با گذشت زمان برخی از این پولیپ ها می توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.
پولیپ‌ها ممکن است کوچک وعلائم کمی داشته باشند. بنابراین، پزشکان آزمایش‌های غربالگری منظم را برای کمک به پیشگیری از سرطان روده بزرگ با شناسایی و حذف پولیپ‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان توصیه می‌کنند.
علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ عبارتند از:
- کم خونی، خستگی و بیحالی
- تغییر در اجابت مزاج، یبوست و اسهال
- خونریزی رکتوم و وجود خون بر روی مدفوع
- کاهش وزن
- درد و گرفتگی شکم
لازم به ذکر است بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه بیماری هیچ علامتی را تجربه نمی کنند وهنگامی که علائم ظاهر می شوند، بسته به اندازه و محل سرطان در روده بزرگ شما، احتمالاً متفاوت خواهند بود.
عوامل خطر
- سن بالا: سرطان روده بزرگ در هر سنی قابل تشخیص است، اما اکثر افراد مبتلا به سرطان کولون بالای 50 سال سن دارند.
- سابقه ابتلا به پولیپ: اگر قبلاً پولیپ های غیر سرطانی روده بزرگ داشته اید، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آینده بیشتر است.
- بیماری های التهابی روده: بیماری های التهابی مزمن روده بزرگ، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
- سندرم های ارثی: برخی از جهش‌های ژنی که از نسل‌های مختلف خانواده شما منتقل میشود می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
- سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ: اگر یکی از بستگان خونی داشته باشید که به این بیماری مبتلا شده است، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است.
- رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب: سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم ممکن است با یک رژیم غذایی معمولی غربی همراه باشد که فیبر کم و چربی و کالری بالایی دارد. برخی از مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که از رژیم های غذایی سرشار از گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده استفاده می کنند، افزایش می یابد.
- سبک زندگی بی تحرک: افرادی که غیر فعال هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
- چاقی: در افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است.
- سیگار کشیدن: مصرف سیگار ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
- الکل :مصرف زیاد الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
- پرتودرمانی :پرتودرمانی که برای درمان سرطان های قبلی روی شکم انجام می شود، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
زمان توسعه سرطان روده بزرگ معمولا از چندین تا چند سال طول می کشد. بنابراین تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم می باشد و معاینات بعدی و پیشگیری ثانویه نیز حائز اهمیت است. اگر در خانواده ی خود فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ یا فرد مبتلا به سندرم های خانوادگی لینچ و یا FAP وجود ندارد و یا سابقه ی شخصی پولیپ های آدنوماتوز کولون را ندارید شما جز جمعیت عادی جهت غربالگری محسوب میشوید.
1.غربالگری در جمعیت عادی: از سن ۴۵ سالگی شروع میشود، روش های مختلفی جهت غربالگری سرطان روده بزرگ موجود می باشند که شامل: دیگر تست های غربالگری عبارتند از تست خون مخفی در مدفوع (به صورت سالانه)، تست DNA، سیگموئیدوسکوپی(هر ۵ سال یکبار) و سی تی کولونوگرافی(هر ۵ سال یکبار)
2.غربالگری در جمعیت پرخطر:
- سابقه خانوادگی سرطان: بدین صورت که اگر دارای فامیل درجه یک زیر ۶۰ سال که مبتلا به سرطان روده بزرگ شده اند و یا ۲ فامیل درجه ۱ با هر سنی که مبتلا به کنسر کولون شده اند میباشید بایستی از سن ۴۰ سالگی و یا ۱۰ سال زودتر از سن فرد مبتلا تحت کولونوسکوپی قرار بگیرید و در صورت نرمال بودن هر ۵ سال تکرار شود.
- سندروم پولیپوز فامیلیال: اگر شما مبتلا به سندروم پولیپوز فامیلیال می باشید بایستی از سن ۱۰-۱۲ سالگی تحت سیگمویدوسکوپی flexible قرار گرفته و در صورت نرمال بودن هر ۱تا۳ سال تکرار گردد همچنین بایستی تحت ارزیابی تست ژنتیکی و آندوسکوپی فوقانی قرار بگیرید.همچنین بایستی تحت ارزیابی تست ژنتیکی و آندوسکوپی فوقانی قرار بگیرید.
- سابقه ی شخصی پولیپ آدنوماتوز : در صورتی که شما سابقه ی پولیپ آدنوماتوز در کولونوسکوپی قبلی داشته اید بر اساس اندازه و شکل پولیپ بایستی تحت غربالگری با کولونوسکوپی مجدد قرار بگیرید
- سندروم لینچ:در صورتی که مبتلا به سندروم لینچ میباشید بایستی از سن ۲۰-۲۵ سالگی تحت کولونوسکوپی سالانه قرار بگیرید
- بیماری های التهابی روده (کرون و یا کولیت اولسراتیو): در صورتی که مبتلا به بیماری های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و یا کرون میباشید بایستی از۸ سال بعد از شروع علایم تحت کولونوسکوپی سالانه قرار بگیرید.
تشخیص
اگر علائم و نشانه های شما نشان می دهد که ممکن است سرطان روده بزرگ داشته باشید، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش و روش را توصیه کند، از جمله:
- کولونوسکوپی: کولونوسکوپی از یک لوله بلند، انعطاف پذیر و باریک متصل به دوربین فیلمبرداری و مانیتور برای مشاهده کل روده بزرگ و راست روده استفاده می کند. اگر هر ناحیه مشکوکی پیدا شد، پزشک می‌تواند ابزارهای جراحی را از لوله عبور دهد تا نمونه‌های بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل و برداشتن پولیپ‌ها بگیرد.
- آزمایشات خون: هیچ آزمایش خونی نمی تواند مشخص کننده سرطان روده بزرگ باشد. اما پزشک ممکن است آزمایش خون را برای سرنخ هایی در مورد سلامت کلی، مانند کم خونی و یا آزمایش های عملکرد کلیه و کبد، آزمایش کند.
- پزشک همچنین ممکن است خون را برای یک ماده شیمیایی که گاهی توسط سرطان های روده بزرگ تولید می شود (آنتی ژن کارسینوامبریونیک یا CEA )آزمایش کند. ردیابی سطح CEA در طول زمان، ممکن است به پزشک در مورد پیش آگهی بیماری شما و اینکه آیا سرطان به درمان پاسخ می دهد یا خیر کمک کند.
اینکه کدام درمان‌ها بیشتر به شما کمک می‌کنند به وضعیت خاص شما، از جمله محل سرطان، مرحله آن و سایر نگرانی‌های سلامتی شما بستگی دارد. درمان سرطان روده بزرگ معمولاً شامل جراحی برای برداشتن سرطان، پرتودرمانی و شیمی درمانی می باشد.
جراحی برای سرطان روده بزرگ
مرحله اولیه:
کولونوسکوپی: اگر سرطان روده بزرگ بسیار کوچک باشد، پزشک ممکن است یک روش کم تهاجمی، مانند برداشتن پولیپ در طول (پلیپکتومی) را برای جراحی توصیه کند.
لاپاراسکوپی: همچنین پولیپ هایی که در طول کولونوسکوپی قابل برداشتن نیستند ممکن است با استفاده از جراحی لاپاراسکوپی برداشته شوند.
کولکتومی: در طی این روش، جراح بخشی از روده بزرگ را که حاوی سرطان است، همراه با حاشیه‌ای از بافت طبیعی در دو طرف سرطان برداشته می شود.
مرحله پیشرفته:
کولوستومی: هنگامی که امکان اتصال مجدد بخش های سالم روده بزرگ یا راست روده وجود ندارد، ممکن است به استومی انجام شود. این عمل شامل ایجاد شکافی در دیواره شکم و بیرون آوردن قسمتی از روده باقی مانده برای دفع مدفوع می باشد. گاهی اوقات استومی موقتی است و به کولون یا رکتوم اجازه می دهد تا پس از عمل جراحی بهبود یابد. با این حال، در برخی موارد، کولوستومی ممکن است دائمی باشد.در موارد خاصی که سرطان به کبد یا ریه گسترش یافته و سلامت کلی بیمار خوب است، پزشک ممکن است جراحی یا سایر درمان‌های موضعی را برای برداشتن سرطان توصیه کند. شیمی درمانی ممکن است قبل یا بعد از این نوع روش استفاده شود.
شیمی درمانی: اگر سرطان پیشرفته باشد یا به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد شیمی درمانی پس از جراحی انجام می شود. به این ترتیب، شیمی درمانی ممکن است سلول های سرطانی باقی مانده در بدن را از بین ببرد و به کاهش خطر عود سرطان کمک کند. شیمی درمانی همچنین ممکن است قبل از عمل برای کوچک کردن سرطان بزرگ استفاده شود تا برداشتن آن با جراحی آسان تر باشد. شیمی درمانی همچنین می تواند برای تسکین علائم سرطان روده بزرگ که با جراحی قابل برداشتن نیست یا به سایر نقاط بدن گسترش یافته است، استفاده شود.
پرتودرمانی: از منابع انرژی قدرتمندی مانند اشعه ایکس و پروتون ها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
موارد استفاده ی پرتو درمانی در سرطان روده ی بزرگ شامل موارد زیر است:
- گاهی ممکن است برای کوچک کردن یک سرطان بزرگ قبل از عمل استفاده شود تا بتوان آن را راحت‌تر برداشت.
- هنگامی که جراحی یک گزینه نیست، ممکن است از پرتودرمانی برای تسکین علائم، مانند درد استفاده شود.
درمان دارویی هدفمند: درمان های دارویی هدفمند به تنهایی و یا ترکیب با سلول های سرطانی با مسدود کردن ناهنجاری ها می توانند باعث بین رفتن سلول های سرطانی شوند. این درمان معمولاً برای افراد مبتلا به سرطان کولون پیشرفته در نظر گرفته می شود.
ایمونوتراپی: ایمونوتراپی یک درمان دارویی است که از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. ایمونوتراپی معمولاً برای سرطان پیشرفته روده بزرگ اختصاص دارد.
جمع بندی
علائم سرطان روده بزرگ بسته به مرحله و شدت سرطان می تواند شامل مواردی مانند اسهال، مدفوع خونی، یبوست،کاهش وزن، از دست دادن اشتها و درد شکمی می باشد. همانطور که ملاحظه فرمودید، در صورت متاستاز شدن این سرطان، علائم بسته به بخشی از بدن که درگیر شده است، می تواند موارد متفاوتی را دربرگیرد. در صورت مواجهه با هر یک از علائم نامبرده، به پزشک مراجعه نموده و او را در جریان وضعیت خود قرار دهید. چرا که با تشخیص به موقع و زود هنگام سرطان روده، احتمال درمان بیماری افزایش می یابد. مرکز جامع سرطان برکت با بهره مندی از تجهیزات پیشرفته شیمی درمانی و پرتو درمانی و کادر مجرب و حرفه ای می تواند شما را در این راستا همراهی نماید.
منابع : مقالات معتبر جهانیNCBI